Wydarzenia Aktualności

W ramach jesiennego cyklu szkoleń z zarządzania danymi badawczymi odwiedziliśmy Politechnikę Łódzką (29.10.2019), Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu (5-6.11.2019), Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie (19.11.2019) oraz Politechnikę Warszawską (22.11.2019). Podczas warsztatów omówiliśmy m.in. polityki otwartości w zakresie danych badawczych, najważniejsze zasady zarządzania danymi oraz prawne aspekty udostępniania danych. Część wykładowa połączona była z ćwiczeniem warsztatowym, polegającym na omówieniu planów zarządzania danymi badawczymi. W warsztatach uczestniczyło w sumie ponad 90 osób; naukowców, bibliotekarzy oraz pracowników zajmujących się wsparciem badaczy w zakresie realizacji projektów badawczych. Cykl był kontynuacją warsztatów, które odbyły się w czasie Tygodnia Otwartego Dostępu. Wszystkie szkolenia zorganizowane zostały przez Platformę Otwartej Nauki we współpracy z goszczącymi nas uczelniami oraz Krajowym Biurem Otwartego Dostępu prowadzonym w ramach projektu OpenAIRE.

Jak co roku zespół Platformy Otwartej Nauki uczestniczył w Tygodniu Otwartego Dostępu, ogólnoświatowym wydarzenia, którego celem jest promocja otwartego dostępu do wyników badań naukowych.

Tegoroczna edycja rozpoczęła się od wydarzenia "Praktyczne perspektywy publikowania naukowego" organizowanego z okazji udostępniania w Bibliotece Nauki ponad 1000 czasopism w otwartym dostępie. W całodniowym spotkaniu, które odbyło się 21 października w Bibliotece Uniwersyteciej w Warszawie, udział wzięło ponad 120 osób reprezentujących wydawców i redakcje polskich czasopism naukowych. Podsumowanie spotkania przeczytać można w aktualnościach lub na stronie wydarzenia. 

Kolejne wydarzenia w ramach Tygodnia dotyczyły nie tylko otwartego dostępu do publikacji, ale również kwestii udostępniania danych badawczych, ważnej dla polskich naukowców chcących składać wnioski do Narodowego Centrum Nauki. Grantodawca planuje przyjąć politykę otwartości obejmującą dane wytwarzane i wykorzystywane w ramach realizacji projektów, a pierwszym etapem jest wymóg sporządzania planu zarządzania danymi badawczymi dołączanego do wniosków. 

23 października temat udostępniania danych badawczych i prawnych aspektów przybliżył Nikodem Rycko podczas Open Access Info Day w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Gdańskiego. 23 i 24 października na zaproszenie Działu Repozytorium i Pozycjonowania Wydawnictw KUL Natalia Gruenpeter i Krzysztof Siewicz przeprowadzili warsztaty z zarządzania danymi badawczymi oraz szkolenie dotyczące instytucjonalnych polityk otwartości. Kolejne warsztaty z zarządzania danymi badawczymi przeprowadzili Wojciech Fenrich i Nikodem Rycko podczas 10. Seminarium Open Access w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego. W piątek na zaproszenie Akademii Pedagogiki Specjalnej Natalia Gruenpeter przygotowała wykład na temat otwartego udostępniania danych badawczych ze szczególnym uwzględnieniem obszaru nauk społecznych i humanistycznych.

Ponad 120 osób wzięło udział w wydarzeniu „Praktyczne perspektywy publikowania naukowego”, organizowanym z okazji udostępniania na platformie ICM już 1000 czasopism naukowych. Uczestnicy reprezentowali wydawców i redakcje czasopism naukowych z całej Polski, zarówno instytucje współpracujące z ICM w zakresie udostępniania zasobów w Bibliotece Nauki, jak i zainteresowane podjęciem takiej współpracy czy poszerzaniem kompetencji związanych z prowadzeniem otwartego czasopisma.

Podczas uroczystego otwarcia gości przywitał dr Marek Michalewicz. Dyrektor ICM przedstawił najważniejsze obszary działalności jednostki, w tym osiągnięcia związane z otwartym udostępnianiem publikacji naukowych w Bibliotece Nauki. Następnie wykład otwierający wygłosił Dominic Mitchell z Directory of Open Access Journals, który omówił globalne działania na rzecz otwartego dostępu do publikacji, m.in. Plan S, czyli inicjatywę instytucji finansujących badania naukowe, chcących przyspieszyć wprowadzenie pełnego otwartego dostępu do artykułów naukowych. Istotnym elementem wdrażanego planu jest sformułowanie wobec czasopism, platform wydawniczych oraz repozytoriów szeregu konkretnych wymagań w zakresie otwatości: wśród wymogów stawiany czasopismom jest również konieczność rejestracji w DOAJ.

fot. Maciej Tarkowski / CKC UW

Część plenarną uzupełniały sesje warsztatowe przygotowane z myślą o przekazaniu uczestnikom praktycznych umiejętności i wiedzy w zakresie zwiększania otwartości, widoczności i jakości czasopisma. Prowadzone przez Natalię Pamułę-Cieślak (UMK) warsztaty „Skuteczne aplikowanie do Directory of Open Access Journals – o jakości naukowego publikowania otwartego” nawiązywały do wykładu Dominica Mitchella. Prowadząca uzupełniła ogólne informacje na temat DOAJ o praktyczne aspekty funkcjonowania katalogu, m.in. wymogi stawiane czasopismom, sposób oceniania aplikacji oraz standardy przyjęte w DOAJ.

Warsztaty poświęcony indeksowaniu czasopism w bazie Scopus przygotowała Katarzyna Gaca-Zając (Elsevier), która omówiła proces kompleksowej, dwuetapowej oceny czasopism przed przyjęciem do bazy. Temat jest dla wydawców polskich czasopism naukowych ważny ze względu na związek bazy z wykazem czasopism przygotowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pierwotnie baza Scopus miała być jedyną podstawą wykazu (wraz z czasopismami objętymi programem wsparcia finansowego). Po konsultacjach wykaz rozszerzono o czasopisma z Web of Science, EIRH+ (z zakresu dziedzin nauk humanistycznych, nauk społecznych i teologicznych) oraz recenzowane materiały z konferencji międzynarodowych, ujęte w międzynarodowej bazie DBLP Computer Science Bibliography – w przypadku konferencji uwzględnionych w The Computing Research and Education Association of Australasia (CORE).

Open Journal Systems, czyli kompleksowy system zarządzania publikacją cyfrową omówiły Monika Theus i Aleksandra Szulc z PRESSto, platformy otwartych czasopism UAM. Podczas warsztatu uczestnicy mogli uzyskać informacje na temat sposobu wdrażania platformy OJS, modeli współpracy z czasopismami, a także polityki wdrożenia licencji Creative Commons. Prowadzące przybliżyły także proces redakcyjny: od rejestracji autora i zgłaszania tekstów, poprzez recenzję, aż do publikacji i udostępnienia artykułu na stronie internetowej. Z systemu OJS korzysta coraz więcej akademickich wydawnictw, dostrzegając zalety tego rozwiązania: usprawnienie i przyspieszenie procesu wydawniczego, zapewnienie długoterminowej archiwizacji artykułów czy zwiększenie widoczności i oddziaływania czasopism, także w kontekście międzynarodowym.

W ramach wydarzenia odbyły się ponadto trzy warsztaty przygotowane przez organizatorów, czyli pracowników ICM zajmujących się wsparciem badaczy i instytucji w otwartym udostępnianiu publikacji naukowych, m.in. w ramach Biblioteki Nauki. Krzyszof Siewicz przybliżył proces przechodzenia na licencje Creative Commons oraz wymogi związane z odpowiednim i skutecznym stosowaniem ich w praktyce. Adam Wasążnik i Jan Ciarka przygotowali warsztat o charakterze technicznym na temat interoperacyjności, przybliżyli w nim formaty i rozwiązania techniczne wykorzystywane w przekazywaniu danych pomiędzy różnymi platformami i serwisami. Natalia Gruenpeter i Nikodem Rycko zaproponowali uczestnikom warsztatów przyjrzenie się stosowanym przez zagraniczne czasopisma modelom polityk w zakresie udostępniania danych niezbędnych do weryfikacji wyników przedstawionych w publikacjach.

Wydarzenie „Praktyczne perspektywy publikowania naukowego” objęte było patronatami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Rektora Uniwersytetu Warszawskiego oraz Przewodniczącego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich.

21 października rozpoczyna się Tydzień Otwartego Dostępu, w tym roku organizowany pod hasłem „Otwartość dla kogo? Powszechny dostęp do wiedzy” („Open for Whom? Equity in Open Knowledge”). Wydarzenie ma charakter globalny i społecznościowy - każdy może włączyć się w obchody, organizując spotkanie, seminarium, warsztaty czy webinar. Polską edycję koordynują wspólnie Koalicja Otwartej Edukacji oraz Stowarzyszenie EBIB i Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Zespół Platformy Otwartej Nauki od lat aktywnie włącza się w obchody Tygodnia Otwartego Dostępu, organizując debaty, szkolenia i warsztaty. W tym roku program obejmuje aż 5 wydarzeń:

21 października w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie odbędzie się wydarzenie „Praktyczne perspektywy publikowania naukowego”, organizowane z okazji udostępniania na platformie ICM (Biblioteka Nauki) pełnych tekstów ponad 300 000 artykułów z 1000 czasopism naukowych ukazujących się w otwartym dostępie. W ramach wydarzenia zaplanowano warsztaty dla wydawców i redaktorów czasopism naukowych. Więcej informacji znaleźć można na stronie wydarzenia: http://pon.edu.pl/1000.

23 października w ramach Open Access Info Day organizowanego przez Uniwersytet Gdański zapraszamy na wykład i konsultacje „Otwarte dane badawcze” Nikodema Rycko.

23 i 24 października we współpracy z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II organizujemy warsztaty z zarządzania danymi badawczymi oraz szkolenie „Polityki otwartości. Praktyczne konsekwencje dla naukowców”, które poprowadzą Natalia Gruenpeter, Krzysztof Siewicz.

25 października w ramach 10. Seminarium Open Access w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego odbędą się warsztaty z zarządzania danymi badawczymi, które poprowadzą Wojciech Fenrich i Nikodem Rycko. 

25 października w Bibliotece Akademii Pedagogiki Specjalnej wykład pt. „Otwarte dane badawcze w naukach społecznych i humanistycznych” wygłosi Natalia Gruenpeter.

W dniach 5-6 września odbył się w Toruniu coroczny Zjazd Koalicji Otwartej Edukacji. W spotkaniu uczestniczyli również Natalia Gruenpeter i Krzysztof Siewicz reprezentujący Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego, jednego ze współzałożycieli Koalicji. 

Zjazd był okazją do dyskusji na temat otwartości w nauce, edukacji i kulturze. W panelu otwierającym Ewa Korzeniowska (Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny) zaprezentowała projekty promujące reuse w edukacji i kulturze, Paulina Szczucińska (OpenStax Polska) opowiedziała o tworzeniu polskich wersji bezpłatnych cyfrowych podręczników akademickich OpenStax, a Krzysztof Wiatr (Fundacja Orange) przybliżył założenia projektu Lekcja: Enter. Natalia Gruenpeter z zespołu Platformy Otwartej Nauki oraz Iwona Sójkowska ze Stowarzyszenia EBIB opowiedziały ponadto o przygotowanym wspólnie opracowaniu dotyczącym instytucjonalnych polityk otwartości w Polsce, które wkrótce zamieszczone zostanie na stronie Koalicji Otwartej Edukacji.

Spotkanie grupy koalicjantów zajmujących się nauką było też okazją do koordynacji wspólnych działań zaplanowanych na tegoroczną edycję Tygodnia Otwartego Dostępu, która organizowana jest pod hasłem "Otwartość dla kogo? Powszechny dostęp do wiedzy". Gospodarzem Zjazdu była Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu.

W Bibliotece Nauki udostępniamy już pełne teksty ponad 300 000 artykułów z 1000 polskich czasopism naukowych. To osiągnięcie chcemy potraktować jako okazję do podsumowania wieloletnich działań zespołu ICM UW na rzecz otwartości w nauce oraz spotkania z wydawcami i redakcjami czasopism naukowych, dzięki którym możliwe jest rozwijanie zasobów otwartej nauki. 

Serdecznie zapraszamy 21 października 2019 r. do Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie na warsztaty Praktyczne perspektywy publikowania naukowego, które kierujemy do wydawców i redaktorów czasopism naukowych. Podczas wydarzenia chcemy porozmawiać o aktualnej sytuacji czasopism w Polsce, w szczególności o potrzebach i oczekiwaniach wydawców oraz redakcji związanych z otwartym dostępem. Wspólnie zastanowimy się, jak zapewnić otwartość, a jednocześnie sprostać wyzwaniom wynikającym ze zmian w obszarze prawa i polityki naukowej państwa.

Aktualnie przyjmujemy zgłoszenia propozycji warsztatów, które mogą dotyczyć zagadnień takich jak:

• • Otwarty dostęp do czasopism naukowych – praktyczne aspekty, szanse i wyzwania

  • Cytowania, międzynarodowa widoczność i inne korzyści z indeksowania czasopism w bazach i rejestrach oraz udostępniania ich w repozytoriach

  • Polityki czasopism w zakresie praw autorskich i samodzielnej archiwizacji artykułów w repozytoriach, a także otwartego udostępniania danych badawczych powiązanych z artykułami

  • Ocena czasopism naukowych, wymogi programu „Wsparcie dla czasopism” a udostępnianie czasopisma w internecie – praktyczne wskazówki i narzędzia

  • Dobre praktyki wydawnicze – wytyczne COPE, proces recenzji, rada naukowa czasopisma, współpraca z autorami

  • Narzędzia do zarządzania procesem wydawniczym (np. Open Journal Systems)

  • Trwałe identyfikatory (DOI, ORCID)

Więcej informacji na stronie wydarzenia.

Serdecznie zapraszamy!

W dniach 3-7 września 2019 r. odbędzie się w Krakowie Jubileuszowy Zjazd Matematyków Polskich w stulecie Polskiego Towarzystwa Matematycznego. W ramach zaplanowanych na Zjeździe wystaw i stoisk zaprezentujemy podejmowane przez nas działania na rzecz zwiększenia dostępności, widoczności i oddziaływania dorobku polskich naukowców. Przybliżymy kwestie związane z otwartym dostępem do publikacji naukowych oraz udostępniane na naszych platformach zasoby, w szczególności The Polish Digital Mathematics Library, cyfrową bibliotekę publikacji matematycznych.

Już ponad 100 zestawów danych badawczych zdeponowali w Repozytorium Otwartych Danych RepOD polscy i zagraniczni badacze. Serwis RepOD powstał z myślą o naukowcach chcących udostępniać dane badawcze bądź zobowiązanych do tego przez pracodawców lub grantodawców. Każdy ze zdeponowanych w repozytorium zbiorów otrzymuje swój własny numer DOI.

Politykę otwartych danych wprowadza coraz więcej instytucji naukowych i agencji finansujących badania naukowe. Wymogi w tym zakresie przyjmują także niektórzy wydawcy czasopism, zobowiązujący autorów do otwartego udostępniania danych koniecznych do weryfikacji ustaleń zawartych w artykule. W Polsce o planach przyjęcia polityki otwartego dostępu do danych poinformowało Narodowe Centrum Nauki.

W najbliższym czasie w ramach projektu „Dziedzinowe Repozytoria Otwartych Danych Badawczych” uruchomiona zostanie nowa wersja Repozytorium RepOD oparta na oprogramowaniu Dataverse oraz dwa nowe dziedzinowe repozytoria danych: Repozytorium Danych Społecznych oraz Macromolecular Xtallography Raw Data Repository gromadzące dane z zakresu krystalografii.

Nasza działalność szkoleniowa zaprezentowana została jako case study w projekcie „Open Science skilling and training initiatives in Europe” zainicjowanym przez grupę roboczą Digital Skills for Library Staff and Researchers, która działa w ramach stowarzyszenia europejskich bibliotek naukowych LIBER. Celem badania jest opis europejskich programów edukacyjnych w obszarze otwartej nauki, a także przybliżenie środowisku bibliotekarzy inspirujących metod, praktyk oraz konkretnych działań, realizowanych przez inicjatywy instytucjonalne, krajowe, a także projektowe. Do wypełnienia kwestionariusza zaproszone zostały instytucje z 28 krajów Europy. Wstępne wyniki, obejmujące odpowiedzi z Polski, Węgier, Niemiec, Danii, Luksemburga, Norwegii i Szwajcarii, zaprezentowane zostały podczas corocznej konferencji stowarzyszenia LIBER, w ramach warsztatu „Open Science Essentials: Towards a Skill Set and Showcases”. Więcej o programach edukacyjnych realizowanych w tych krajach przeczytacie w materiałach zamieszczonych w repozytorium Zenodo. 

LIBER CC-BY 4.0