Wydarzenia Aktualności

W ślad za wywiadem z prof. Tadeuszem Więckowskim, rektorem Politechniki Wrocławskiej, w serwisie "Otwarta nauka" opublikowana została rozmowa z dr Anną Wałek, dyrektor Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo - Technicznej Politechniki Wrocławskiej. Dr Wałek opowiada o wizji Repozytorium Wiedzy, jego roli w realizacji wizji otwartego dostępu i funkcjonalnościach, zarówno tych, jakie zostały wdrożone na poczatek, jak i rozwiązaniach, o jakie platforma będzie wzbogacana z czasem. "Rozgraniczenie między biblioteką cyfrową a repozytorium wynika z ich definicji. Polska praktyka udostępniania zasobów naukowych w bibliotekach cyfrowych najczęściej wynikała z tego, że nie było projektów repozytoriów i biblioteki cyfrowe wydawały się najlepszym miejscem, gdzie takie zasoby mogą być udostępniane. Natomiast zasadnicza różnica pomiędzy biblioteką cyfrową a repozytorium polega na tym, przynajmniej w przypadku repozytorium instytucjonalnego, że w bibliotece cyfrowej udostępniamy zdigitalizowane wersje zbiorów bibliotecznych, a więc niekoniecznie powstałych na Politechnice Wrocławskiej, natomiast Repozytorium Wiedzy ma być kompletną informacją na temat dorobku naukowego naszej uczelni" - mówi dr Anna Wałek, dyrektor Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo - Technicznej Politechniki Wrocławskiej w rozmowie z Maciejem Chojnowskim, redaktorem serwisu Otwarta Nauka.

Do cyklu wywiadów przeprowadzanych przez Macieja Chojnowskiego, redaktora serwisu "Otwarta nauka" dołączyła rozmowa z prof. Tadeuszem Więckowskim, rektorem Politechniki Wrocławskiej. "Chodzi o to, by osiągnięcia naukowe były widoczne szerzej, by się nimi chwalić i zainteresować nimi np. podmioty gospodarcze, tak by chciały one wykorzystywać w praktyce wyniki naszych badań. Dlatego też idea otwartego dostępu ma dla nas szersze znaczenie – chodzi nie tylko o uwidacznianie publikacji, ale również o uwidacznianie powstających tutaj osiągnięć naukowych w celu ich skutecznej komercjalizacji. Najważniejszym wyzwaniem jest, by to, co powstaje w murach takiej uczelni, jak Politechnika Wrocławska, znalazło swój efekt finalny w przemyśle, w gospodarce" mówi rektor.

Rozmowa została przeprowadzona w dniu otwarcia Repozytorium Wiedzy, które stanowi część uczelnianego Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej (CWINT) Politechniki Wrocławkiej. Wydarzenie miało miejsce 14 listopada 2014 r. i połączone było z uroczystymi obchodami 70-lecia uczelni.

Wywiad z prof. Więckowskim dostępny jest w sekcji "Rozmowy".

27 listopada 2014 odbywa się I Międzynarodowa Konferencja Humanistyki Cyfrowej - DARIAH-PL  „Nowoczesne technologie w badaniach humanistycznych” organizowana przez Uniwersytet Warszawski oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

W  wydarzeniu udział weźmie m.in. wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego, prof. Włodzisław Duch, a polscy badacze z zakresu humanistyki cyfrowej  przedstawią trwające lub zakończone   projekty, zarówno realizowane w Polsce jak i w skali międzynarodowej.  W konferencji uczestniczą także przedstawiciele zagranicznych konsorcjów – z Niemiec (dr Heike Neuroth (Georg-August-Universität Göttingen) i Włoch (dr Emiliano Degl’Innocenti, Società Internazionale per lo Studio del Medioevo Latino FEF, DARIAH.it). Projekty z obszaru humanistyki cyfrowej zaprezentują również wydziały Uniwersytetu Warszawskiego.

Poza prezentacją stanu badań w obszarze humanistyki cyfrowej, konferencja jest także okazją do dyskusji nad propozycjami kierunków rozwoju badań,  możliwościami i wyzwaniami, jakie niesie ze sobą humanistyka cyfrowa w Polsce i Europie.

Konferencja odbywa się w godzinanch 11-18 w Sali Senatu Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28

Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW wprowadziło otwarty mandat, który zobowiązuje pracowników do udostępniania publikacji naukowych w sposób otwarty. Dzięki temu ICM już teraz zapewnia zgodność swojej polityki z regułami, które wkrótce będą obowiązywać wszystkich beneficjentów grantów unijnych.

Wprowadzeniu zarządzenia towarzyszyło szkolenie, które miało na celu przedstawienie nowych zasad udostępniania prac oraz przybliżenie kwestii związanych z prawem autorskim. Dodatkowo pracownicy mają możliwość korzystania z indywidualnych konsultacji prawnych, otrzymują także materiały informacyjne, które mają im ułatwić otwarte udostępnianie publikacji.

Zgodnie z zarządzeniem, podpisanym 7 października 2014 r. przez prof. Marka Niezgódkę, Dyrektora ICM, polityka otwartości obejmuje publikacje w czasopismach naukowych, publikacje w recenzowanych materiałach konferencyjnych oraz monografie naukowe lub rozdziały w monografiach naukowych.
Zarządzenie można realizować na dwa sposoby. Wersja podstawowa to publiczne udostępnienie ostatecznej wersji pracy w Repozytorium CeON, w specjalnie wyodrębnionej kolekcji ICM, na licencji CC-BY lub CC-BY-SA, niezwłocznie po przyjęciu do publikacji. Jeżeli jest to niemożliwe - ze względu na politykę wydawcy - to w repozytorium należy udostępnić wersję jak najbliższą ostatecznej, nie później niż w terminie 6 miesięcy od chwili opublikowania pracy (12 miesięcy w przypadku utworów z obszaru nauk społecznych i humanistycznych).

Powyższe dwa sposoby realizacji zarządzenia pozostają w zgodzie ze standardowymi politykami wydawców naukowych, którzy przewidują zwykle dwie drogi otwartego dostępu - złotą, polegającą na natychmiastowym umieszczeniu ostatecznej wersji publikacji w Internecie przez samego wydawcę, jednak zwykle po uiszczeniu przez autora opłaty, oraz zieloną, polegającą na samodzielnym udostępnieniu pracy przez autora, w wersji autorskiej, zazwyczaj po upływie określonego terminu (tzw. embargo). Pracownicy ICM, którzy nie dysponują w ramach otrzymanego finansowania środkami na opłacenie złotej drogi, są zobowiązani do skorzystania z oferowanej przez danego wydawcę opcji zielonej.

Już ponad 4500 publikacji naukowych zostało umieszczonych przez naukowców z całej Polski w Repozytorium Centrum Otwartej Nauki (CeON). Znajdują się wśród nich artykuły, książki i materiały konferencyjne. Repozytorium CeON zapewnia możliwość udostępniania prac w sposób otwarty wszystkim naukowcom, którzy nie mają jej w swoich instytucjach.  

Repozytorium Centrum Otwartej Nauki jest adresowane do całego polskiego środowiska naukowego. Do tej pory umieściło w nim swoje prace 3267 autorów. Obecnie liczba publikacji w repozytorium CeON wynosi 4560.

Udostępnianie prac poprzez repozytoria staje się coraz ważniejszym sposobem dystrybucji treści naukowych na świecie. Od wielu lat najlepsze uniwersytety, takie jak Harvard University, Stanford University czy MIT tworzą repozytoria, w których ich pracownicy udostępniają swoje publikacje. Dla uczelni jest to narzędzie prezentacji dorobku, a dla naukowców skuteczny sposób na budowanie zasięgu i zwiększenie liczby cytowań publikacji.

Komisja Europejska uznała otwarty dostęp do treści naukowych za jeden z głównych sposobów rozpowszechniania wiedzy.  Model ten realizowany jest w Europie równolegle poprzez otwarte czasopisma naukowe oraz repozytoria. Podobnie jest w Polsce –  w prowadzonej przez ICM UW Bibliotece Nauki jest już ponad 400 otwartych czasopism naukowych. Powstają i rozwijają się pierwsze repozytoria; według danych z raportu “Otwarta nauka w Polsce 2014. Diagnoza”, w Polsce działa 21 repozytoriów instytucjonalnych i jedno repozytorium dziedzinowe.

Na Uniwersytecie Przyrodniczo-Humanistycznym powstaje repozytorium, w którym już niebawem będą mogli deponować swoje prace naukowcy z tej uczelni. Zanim jednak repozytorium stanie się dostępne dla wszystkich, Biblioteka Główna ogranizuje szkolenia, na których pracownicy uczą się, jak wykorzystać otwarty dostęp do zwiększania zasięgu i dostępności swoich prac.

Wczoraj na Uniwersytecie odbyło się szkolenie dotyczące stanu otwartości w polskiej nauce oraz kwestii prawnych związanych z otwartym dostępem. Prowadzili je członkowie zespołu PON: Lidia Stępińska-Ustasiak i Krzysztof Siewicz. Najwięcej pytań dotyczyło kwestii prawnoautorskich związanych z udostępnianiem artykułów oraz innych materiałów w repozytorium. Kilkukrotnie powracała kwestia tekstów współautorskich,o które pytano  zarówno z perspektywy redakcji czasopisma, jak i z perspektywy autorów.

Repozytorium Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego powstało w oparciu o oprogramowanie DSpace, najczęściej stosowane przez repozytoria w Polsce i na świecie. Polska wersja oprogramowania, z której korzystano, została opracowana w ramach działań Platformy Otwartej Nauki. W skład pakietu wchodzą także dokumenty ułatwiające fukcjonowanie repozytorium od strony prawnej: memorandum dotyczące wprowadzenia otwartego mandatu wobec publikacji naukowych oraz wzory regulaminu korzystania z repozytorium oraz umowy licencyjnej niewyłącznej, z którego  mogą korzystać autorzy w kontaktach z wydawcami. Pakiet repozytoryjny dostępny jest w serwisie PON

O uruchomieniu repozytorium będziemy informować w serwisie PON.

Zbliża się tegoroczna konferencja CopyCamp poświęcona debacie nad kształtem obecnego systemu praw autorskich. W tym roku jako jeden z głównych prelegentów wystąpi Cory Doctorow, kanadyjski dziennikarz, pisarz, bloger (współredaktora serwisu BoingBoing), laureat nagrody Campbella dla najlepszej powieści i nagrody Prometeusza przyznanej w 2009 roku za wydanego również w Polsce Małego Brata oraz w 2013 roku za Pirate Cinema (2012), autor powieści science-fiction oraz zbiorów opowiadań, kilkakrotnie nominowany do nagród Hugo i Nebula. Konferencji towarzyszy także premiera zbioru esejów Cory'ego Doctorowa w języku polskim. 7 listopada o godz. 12.00 w praskim Centrum Zarządzania Światem odbędzie się spotkanie autorskie z pisarzem.

Drugim gościem specjalnym konferencji będzie Birgitta Jónsdóttir, islandzka poetka i posłanka do parlamentu, gdzie zajmuje się kwestiami związanymi z wolnością informacji, wolnością słowa i prawami człowieka. Twórczyni pierwszej islandzkiej galerii online, aktywistka związana z WikiLeaks, jedna z głównych postaci islandzkiej rewolucji 2012 r.

W ramach konferencji przewidziane są następujące ścieżki tematyczne: Prawo autorskie i sztuka, Ekonomia kultury, Prawo autorskie i edukacja, Technologie i innowacje, Prawo autorskie a prawa człowieka, Przyszłość książki, Prawo autorskie i jego egzekwowanie, Przyszłość prawa autorskiego, O debacie prawnoautorskiej.
  
Podobnie jak w latach poprzednich, wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. Patroni medialni: m.in. Newsweek Polska, wyborcza.biz, ngo.pl, portal Forum Odpowiedzialnego Biznesu, culture.pl, WikiRadio.
ICM oraz PON są partnerami merytorycznymi wydarzenia.

Zakończył się Open Access Week 2014, obchodzony pod hasłem “Generation Open”. Zespół Platformy Otwartej Nauki wspierał tegoroczne wydarzenia organizowane przez instytucje zaangażowane we wdrażanie otwartego dostępu w nauce. Uczestniczyliśmy w seminariach przygotowanych przez Bibliotekę Uniwersytetu Łódzkiego oraz Bibliotekę Uniwersytecką w Białymstoku.

W ramach obchodów OAW Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego zorganzowała już po raz piąty seminarium propagujące  otwartość w  nauce. Tegoroczne spotkanie odbyło  się  21 października. Składało się z dwóch sesji: wykładowej i warsztatowej.  Otwierając spotkanie prof. Jarosław Płuciennik, prorektor ds. programów i jakości kształcenia Uniwersytetu Łódzkiego, podkreślał znaczenie otwartego dostępu dla instytucji naukowych.  "Otwartość to nie jest tylko hasło, to jest być albo nie być - nie tylko dla naukowca, ale także dla instytucji badawczej. Widoczność naszych pracowników w sieci to nasz absolutny priorytet” - podkreślał.  

Tradycją łódzkiego seminarium są wystąpienia zaproszonych gości, które w tym roku otworzyła prezentacja Karoliny Grodeckiej z Centrum e-Learningu AGH przedstawiająca doświadczenia Open AGH. Lidia Stępińska-Ustasiak z zespołu Platformy Otwartej Nauki przedstawiła stan otwartości w polskiej nauce w oparciu o dane z raportu “Otwarta nauka w Polsce 2014. Diagnoza”. (link). Najwięcej pytań publiczności wywołało wystąpienie Wojciecha Fenricha z ICM zatytułowane "Otwarty dostęp do publikacji naukowych a ewaluacja osób i jednostek".
Część prezentacyjną zakończyło wystąpienie profesorów Radosława Pastusiaka i Mariusza Plicha  poświęcone OJS jako platformie czasopism Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego.  Profesorowie  dzielili się doświadczeniami dotyczącymi tego, jak OJS wpływa na proces wydawniczy.

Negocjowaniu umów wydawniczych poświęcone było natomiast seminarium w Bibliotece Uniwersyteckiej w Białymstoku prowadzone przez dra Krzysztofa Siewicza. W trakcie seminarium omówione zostały podstawowe zasady dotyczące formułowania umów przenoszących prawa autorskie i umów licencyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem zapewnienia możliwości umieszczenia objętej taką umową publikacji w otwartym dostępie. W seminarium wzięli udział pracownicy naukowi oraz przedstawiciele wydawnictw naukowych. w dyskusji uczestnicy dzielili się własnymi doświadczeniami z zakresu negocjowania umów wydawniczych. Zadawane pytania dotyczyły możliwości udostępniania w Internecie manuskryptów i wersji ostatecznych publikacji, zasad dotyczących ustalania wynagrodzenia autorskiego, a także możliwości wypowiedzenia lub odstąpienia od umowy w przypadku niekorzystnego dla autora postępowania wydawcy.

W ramach działań Platformy Otwartej Nauki w ICM UW został stworzony i uruchomiony Pomocnik Prawny PON, który będzie miał swoją premierę podczas Open Access Week 2014. Pomocnik Prawny PON to interaktywne narzędzie, dzięki któremu naukowcy, wydawcy, instytucje finasujące naukę i jednostki naukowe mogą otrzymać rekomendacje prawne odpowiadające ich potrzebom.

Otwarty dostęp, rozumiany jako brak technicznych i prawnych ograniczeń korzystania z umieszczonych w publicznym Internecie materiałów naukowych, dotyczy różnych grup. To naukowcy, którym pomaga w zwiększeniu dostępności i oddziaływania ich publikacji; wydawcy, dla których jest narzędziem zwiększania zasięgu wydawanych czasopism; instytucje naukowe, które chcą promować wyniki badań prowadzonych przez ich pracowników; instytucje finansujące naukę, którym ułatwia rozpowszechnianie rezultatów projektów dofinasowanych z ich środków. Każda z tych grup staje przed innymi wyzwaniami dotyczącymi prawnych aspektów udostępniania treści naukowych.

Pomocnik Prawny Platformy Otwartej Nauki to interaktywne narzędzie, które pozwala uzyskać rekomendacje dotyczące kwestii prawnych związanych z udostępnianianiem treści naukowych. Rozpoczynając korzystanie z serwisu użytkownik odpowiada na pytania, które pozwalają zdiagnozować jego potrzeby. Następnie serwis generuje rekomendacje w oparciu o udzielane przez użytkownika odpowiedzi. Pomocnik Prawny PON podzielony jest na osobne części dedykowane autorom, wydawcom, jednostkom naukowym oraz instytucjom finansującym badania naukowe.
Pomocnik Prawny PON to jeden z wielu efektów działań Platformy Otwartej Nauki.

Autorem treści udostępnianych w Pomocniku Prawnym PON jest dr Krzysztof Siewicz, członek zespołu PON, radca prawny specjalizujący się w prawnych aspektach przetwarzania informacji.