Wydarzenia Aktualności
“Żadna biblioteka w żadnym miejscu na świecie, nie może sobie pozwolić na to, by zaprenumerować wszystkie czasopisma naukowe. W rzeczywistości z upływem czasu zamawia się ich coraz mniej - ceny czasopism i liczba badań rosną bowiem szybciej, niż budżety bibliotek” - pisze Peter Suber, dyrektor Harvard Office for Scholarly Communication, w przedmowie do polskiego wydania swojej książki zatytułowanej “Otwarty dostęp”. Jej przekład został przygotowany przez zespół pracowników Centrum Otwartej Nauki ICM UW i jest już dostępny na stronach Platformy Otwartej Nauki.
Książka Petera Subera, jednej z kluczowych postaci ruchu Open Access, wprowadza czytelnika w najważniejsze zagadnienia związane z otwartym dostępem do treści naukowych. Stanowi ona zwięzłe kompendium powstałe z myślą o zabieganych naukowcach.
Autor, wychodząc od najważniejszych problemów z jakimi boryka się współczesna komunikacja naukowa - takich jak gwałtownie rosnące ceny czasopism, lawinowy wzrost liczby publikacji czy niepewność dotycząca legalności różnych sposobów ich wykorzystania - wskazuje w jaki sposób otwarte modele mogą przyczynić się do ograniczenia negatywnych skutków tych zjawisk. Czytelnik “Otwartego dostępu” zyska rozeznanie w zakresie podstawowej terminologii związanej z otwartością w nauce oraz pozna najważniejsze światowe rozwiązania pozwalające na jej zapewnienie. W książce nie brak również praktycznych rad dla decydentów chcących opracować politykę otwartego dostępu dla swojej instytucji oraz dla naukowców zainteresowanych jak najszerszym udostępnieniem swego dorobku.
Polski przekład został opracowany w ramach Platformy Otwartej Nauki przez zespół pracowników Centrum Otwartej Nauki ICM UW: Romana Bogacewicza, Macieja Chojnowskiego, Wojciecha Fenricha, Joannę Kielan, Andrzeja Leśniaka, Krzysztofa Siewicza, Michała Starczewskiego i Jakuba Szprota. Książka wydana została w serii “Biblioteka CeON” przez Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Można ją pobrać ze strony PON, gdzie dostępna jest w formatach pdf, epub i mobi. Zasadniczy tekst publikacji dostępny jest na licencji Creative Commons - Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne 3.0 Polska.
W związku z nadchodzącym Open Access Week 2014 Platforma Otwartej Nauki działająca w ramach ICM przygotowała nowości przydatne we wdrażaniu i propagowaniu otwartości w nauce. Znajdą się wśród nich: Pomocnik Prawny PON - praktyczne narzędzie ułatwiające poruszanie się w kwestiach związanych z prawem autorskim, polski przekład książki Petera Subera “Otwarty dostęp” oraz wywiad z prof. Nicholasem Canny, który odpowiada za kwestie związane z otwartością w Europejskiej Radzie ds. Badań Naukowych (ERC). Platforma Otwartej Nauki włącza się także w działania realizowane w ramach Open Access Week przez Koalicję Otwartej Edukacji, Bibliotekę Uniwersytetu Łódzkiego, Bibliotekę Uniwersytecką w Białymstoku i Fundację Nowoczesna Polska.
Szczegóły - niebawem w serwisie PON i na stronie Otwarta Nauka.
Zbliża się tegoroczna, ósma edycja Open Access Week (OAW). Inicjatorem obchodów jest SPARC (Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition). W ramach obchodów OAW na całym świecie odbywa się szereg wydarzeń, których celem jest promocja otwartego dostępu. Temat przewodni trwającego od 20 do 26 października Tygodnia to ,,Generation Open" .
Hasło "Generation Open" nawiązuje do zaangażowania studentów z całego świata w propagowanie otwartości w sieci. Open Access Week to okazja do podjęcia działań na rzecz współpracy ze studentami i włączenia ich w promocję otwartości. Koalicja Otwartej Edukacji oraz EBIB po raz kolejny zachęcają wszystkie instytucje w Polsce, nie tylko naukowe, do organizowania wydarzeń promoujących otwarte modele komunikacji naukowej i przesyłania informacji na ich temat.
Koordynatorem OAW w Polsce jest Koalicja Otwartej Edukacji, której członkami są m.in. instytucje i organizacje naukowe takie jak PAN, UMK, UAM, ICM UW, AGH, Collegium Artium, Obywatele Nauki, Fundacja SocLab i Fundacja KLIO. Informacje o OAW zbiera Bożena Bednarek-Michalska - działaczka EBIB, KOED, EIFL i SPARC. Wydarzenia można zgłaszać na adres: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
oraz This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
. Informacje o zgłoszonych wydarzeniach będą opublikowane na stronach polskich i międzynarodowych organizacji (KOED, EBIB, SPARC, EIFL) oraz portalach naukowych (Platforma Otwartej Nauki, Uwolnij Naukę i inne).
W dziedzinie, którą się zajmuję, czyli fizyce wysokich energii, praktycznie cała merytoryczna praca naukowa opiera się na otwartym dostępie - powiedział dr hab. Piotr Sułkowski dla Gazety UW. W najnowszym numerze czasopisma uczelnianego Uniwersytetu Warszawskiego ukazał się artykuł "Nauka szeroko zamknięta", który przedstawia stan otwartości w polskiej nauce opierając się na danych z raportu "Otwarta nauka w Polsce 2014. Diagnoza".
Podczas gdy bardzo wiele państw już jakiś czas temu uregulowało kwestię otwartego dostępu do treści naukowych, a obecnie debatują nad udostępnianiem danych badawczych, Polska ma
w tej kwestii spore zaległości - pisze autorka artykułu, Katarzyna Łukaszewska z Biura Prasowego UW. Podkreśla, że choć wśród przebadanych na potrzeby raportu naukowców 41% nigdy nie udostępniło swojej pracy w sposób otwarty, to 80% tej grupy uważa, że otwarty dostęp usprawnia komunikację naukową.
Choć w Polsce jest coraz więcej inicjatyw stawiających sobie za cel rozwój otwartości w nauce, połowa czasopism naukowych jest otwarta, rośnie również popularność otwartych modeli komunikacji wśród naukowców, niezbędny jest jednak mocniejszy impuls w postaci rozwiązań prawnych, szczególnie jeśli mają się spełnić zapowiedzi resortu nauki z 2012 roku, że do początku 2016 roku 60% badań naukowych finansowanych ze środków publicznych ma się znaleźć w otwartym dostępie.
Artykuł uzupełniają opinie naukowców na temat otwartego dostępu: prof. Sławomiry Żerańskiej-Kominek, prof. Grzegorza Chałasińskiego, dr hab. Piotr Sułkowski, prof. Marii Poprzęckiej.
"Jeśli chcemy, żeby nasza publikacja była rzeczywiście czytana, a nie służyła do stania na półce, to zależy nam na tym, by ją maksymalnie udostępniać. Na tym powinien polegać otwarty dostęp" – mówi Włodzisław Duch, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w wywiadzie udzielonym serwisowi Otwarta Nauka.
Minister Duch w rozmowie z redaktorem Maciejem Chojnowskim opowiada o własnych doświadczeniach z udostępnianiem prac w modelu otwartym. Zapowiada także szereg działań dotyczących wprowadzenia otwartości w polskiej nauce, rozpoczętych trwającymi właśnie konsultacjami społecznymi dotyczącymi tej kwestii. Przedstawiając swoją wizję zmian, podkreśla rolę otwartości w uwidacznianiu i umiędzynaradawianiu efektów prac polskich naukowców. "Mam ciągle półki pełne książek, ale nawet jeśli wiem, że coś stoi za moimi plecami na półce, to ja to szybciej znajdę to w Internecie. Możliwość i szybkość wyszukania informacji i dotarcia do niej to zasadnicza różnica" – przekonuje minister Duch. Wywiad, zarejestrowany przez akademicką telewizję ICM TV, dostępny jest w sekcji Rozmowy serwisu Otwarta Nauka.
Prowadzony przez ICM w ramach Platformy Otwartej Nauki serwis prezentuje informacje dotyczące otwartości w nauce w Polsce i na świecie. Są to zarówno artykuły dotyczące najnowszych wydarzeń, jak również ekspertyzy, komentarze i rozmowy. Wśród wywiadów opublikowanych dotychczas w serwisie znajdują się m.in. rozmowy z prof. Włodzimierzem Boleckim, wiceprezesem Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Cameronem Neylonem z Public Library of Science, jednego z najbardziej znaczących otwartych wydawców na świecie, czy prof. Stevanem Harnadem z Université du Québec à Montréal, pionierem otwartego dostępu.
Do utworzonego ponad 7 lat temu serwisu wiosną tego roku wprowadzono zmiany ukierunkowane na lepszą prezentację treści oraz ułatwienie poruszania się po portalu. Służą temu przede wszystkim nowa szata graficzna, modyfikacje w układzie treści oraz dodatkowe funkcjonalności. Serwis w nowej odsłonie został objęty patronatem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich oraz Polskiej Akademii Nauk.
Dziś rozpoczął się XXII Zjazd Redaktorów Gazet Akademickich. W tym roku gospodarzami są redakcje "Głosu Uczelni" wydawanego przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu oraz "Gazety Uniwersyteckiej" wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego. Zjad rozpoczęło spotkanie z przedstawicielami władz miasta oraz uczelni w Sali Sesyjnej Wrocławskiego Ratusza. W trakcie trwającego 3 dni wydarzenia uczestnicy wymieniają doświadczenia, doskonalą warsztat dziennikarki, słuchają wykładów na temat prawa prasowego, autorskiego oraz otwartości w nauce. Podczas zjazdu ogłoszone zostaną wyniki konkursu na najciekawszy artykuł promujący naukę oraz wręczone będą nagrody i wyróżnienia dla autorów i redaktorów naczelnych gazet akademickich. W spotkaniu uczestniczy około 40 redaktorów z całej Polski.
Tradycja corocznych Zjazdów Redaktorów Gazet Akademickich sięga początku lat 90-tych. Pierwszy odbył się 22 września 1993 roku w Gdańsku, wówczas organizotorem wydarzenia był Ośrodek Informacji i Promocji Uniwersytetu Gdańskiego. Wydarzeniem, które towarzyszyło ówczesnemu spotkaniu, była uroczystość nadania godności doktora honoris causa prezydentom Niemiec i Francji oraz spotkanie trzech prezydentów (Polski, Niemiec i Francji) z młodzieżą. Już wtedy ukazywało się około 40 tytułów gazet w różnych uczelniach, nie tylko na uniwersytetach. Obecnie ukazuje się około 100 gazet akademickich, nie licząc pism studenckich.
Odtąd zjazdy redaktorów gazet akademickich odbywały corocznie w różnych ośrodkach (w Toruniu, Wrocławiu, Lublinie, Opolu, Katowicach, Częstochowie, Poznaniu, Krakowie, Płocku, Zamościu, Słupsku, Szczecinie, Bydgoszczy, Białymstoku i Warszawie). Zjazd we Wrocławiu odbywa się po raz drugi; pierwszy w 1995 roku zorganizowały redakcje „Głosu Uczelni”, „Pryzmatu” oraz wydawanego przez AWF „Życia Akademickiego”.
Dziś w serwisie Otwarta Nauka pojawiło się omówienie publikacji "Debates in the Digital Humanities" - wydanego w 2012 roku przez University of Minnesota Press zbioru esejów pod redakcją Matthew K. Golda. Tekst Granice humanistycznego przełomu, autorstwa Michała Starczewskiego z Platformy Otwartej Nauki, ukazał się z dziale "Recenzje" i rozpoczyna debatę na temat rozwoju cyfrowej humanistyki. Autor omawia zawartość sześciu części publikacji, na którą złożyły się eseje 43 cyfrowych humanistów, zarówno znanych, jak i stojących na progu kariery akademickiej. Zwraca również uwagę na szereg zabiegów formalnych, które w intencji Matthew K. Golda miały uczynić publikację otwartą i innowacyjną pod względem formy. Zapraszamy do lektury i do dyskusji na łamach serwisu Otwarta Nauka.
Liczba czasopism objętych umowami pozwalającymi na udostępnianie pełnych tekstów publikowanych w nich artykułów w Bibliotece Nauki przekroczyła już 400. Dzięki współpracy ICM UW i baz bibliograficznych z wydawcami, liczba polskich czasopism w otwartym dostępie szybko rośnie. Niebawem również tytuły, których dotyczą ostatnie umowy, trafią na naszą platformę.
Obecnie w Bibliotece Nauki dostępnych jest w sposób otwarty 378 czasopism, indeksowanych w 5 bazach bibliograficznych i pełnotekstowych: BazTech (nauki techniczne), CEJSH (nauki humanistyczne i społeczne), Agro (nauki przyrodnicze, rolnicze, leśne i weterynaryjne), PSJD (nauki fizyczne, chemiczne, medyczne, farmaceutyczne, o zdrowiu i o kulturze fizycznej) i DML-PL (nauki matematyczne).
Obecność artykułów w Bibliotece Nauki wspiera czasopisma we wzmacnianiu wpływu oraz zwiększaniu widoczności i dostępności treści. Jak pokazało badanie czasopism naukowych przeprowadzone na potrzeby raportu “Otwarta nauka w Polsce 2014. Diagnoza”, zdaniem wielu wydawców otwarte udostępnianie artykułów pozwala nie tylko dotrzeć do większej liczby odbiorców, ale również poszerzać grono autorów.
Zapraszamy do współpracy wszystkich wydawców, którzy chcieliby dołączyć swoje czasopisma do Biblioteki Nauki.
Nasz nowy raport “Otwarta nauka w Polsce 2014. Diagnoza” opisuje stan otwartości w polskiej nauce. Według danych przedstawionych w raporcie w Polsce otwarte są przede wszystkim czasopisma naukowe. Prawie połowa (49%) spośród niemal 2000 czasopism punktowanych z wykazu MNiSW udostępnia swoje bieżące numery bezpłatnie w internecie. Wzrasta popularność praktyk otwartościowych wśród badaczy: 59% przebadanych naukowców przynajmniej raz udostępniło w sposób otwarty swoją pracę, choć tylko niespełna 12% z nich robi to regularnie. 74% respondentów popiera udostępnianie w sposób otwarty wyników wszystkich badań naukowych finansowanych ze środków publicznych. Powstają pierwsze repozytoria instytucjonalne i dziedzinowe, w których naukowcy mogą umieszczać swoje prace (artykuły, książki, rozprawy doktorskie czy raporty) – jest ich obecnie 22. Wciąż jednak brakuje strategii i polityk instytucji naukowych, finansujących badania i rządowych, które wzmocniłyby lokalne i oddolne inicjatywy, włączając je w systematyczne działania na skalę krajową.
W raporcie prezentujemy kontekst instytucjonalny otwartej nauki, analizujemy jej aspekty prawne i społeczne, przedstawiamy istniejącą infrastrukturę oraz omawiamy wyniki przeprowadzonych na potrzeby raportu badań polskich czasopism i naukowców.
Raport pod redakcją Jakuba Szprota został opracowany w ramach działań Platformy Otwartej Nauki przez zespół autorów z Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego (Andrzej Leśniak, Michael Morys-Twarowski, Krzysztof Siewicz, Michał Starczewski, Lidia Stępińska-Ustasiak, Jakub Szprot). Publikacja jest dostępna na licencji CC BY 3.0 PL. Można ją pobrać tutaj.