Podsumowanie roku 2023
- 28.12.2023
Publikacje naukowe w Bibliotece Nauki i Repozytorium CeON
Serwis Biblioteka Nauki niezmiennie zapewnia łatwy, trwały i bezpłatny dostęp do publikacji naukowych - obecnie do 547 540 artykułów z 1664 czasopism oraz do 1525 książek. 44% wszystkich publikacji i 67% publikacji, które pojawiły się w serwisie w 2023 roku, jest dostępnych na licencjach Creative Commons.
Zasoby Biblioteki Nauki cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem czytelników: liczba pobrań publikacji w ciągu ostatniego roku wyniosła ponad 12,5 miliona.
W 2023 roku do Biblioteki Nauki dołączyło 38 nowych czasopism i 7 wydawców książkowych. Cieszy nas szczególnie rosnące zainteresowanie otwartym udostępnianiem książek naukowych. Wśród instytucji, które w 2023 roku dodały najwięcej książek, są Uniwersytet Łódzki, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie i Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, a najchętniej pobieraną książką był podręcznik dla studentów kierunków medycznych, Fizjoterapia i leczenie w wybranych jednostkach chorobowych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego: rozważania teoretyczne i zalecenia praktyczne (red. A. Brzęk, E. Krzystanek, J. Siuda).
Najczęściej pobierane książki:
Najczęściej pobierane rozdziały książek:
Najczęściej pobierane artykuły:
Dynamicznie rozwija się także Repozytorium CeON, w którym badacze i badaczki deponują i udostępniają własne prace naukowe - zawiera już ponad 21 600 publikacji.
Zbiory danych i kolekcje instytucjonalne w Repozytorium Otwartych Danych
Z końcem roku 2023 w Repozytorium Otwartych Danych aktywnie funkcjonuje już 25 kolekcji polskich instytucji naukowych, a kolejne instytucje dołączają do Repozytorium. Liczba wszystkich udostępnionych w serwisie zbiorów danych przekroczyła 850 - to wzrost o ponad 500 zbiorów w ciągu roku. Rosnące zainteresowanie deponowaniem danych badawczych w zaufanych serwisach, takich jak RepOD, oraz wysoka jakość udostępnianych danych sprawiają, że zasoby Repozytorium nie tylko stają się coraz bogatsze, lecz także są coraz szerzej wykorzystywane: w mijającym roku pliki z danymi pobrano prawie 90 000 razy.
Szczególnie satysfakcjonująca jest współpraca z administratorami kolekcji instytucjonalnych, którzy odpowiadają za weryfikację zbiorów deponowanych przez badaczy i badaczki z ich jednostek; to w dużej mierze dzięki tym osobom zasoby Repozytorium tak szybko się powiększają. Codzienna praca przy weryfikacji zbiorów bywa czasochłonna, a osoby nadzorujące kolekcje instytucjonalne często łączą opiekę nad zbiorami z pełnieniem innych funkcji w swoich jednostkach - tym bardziej doceniamy ich wkład w rozwój serwisu.
Pierwsze w Polsce internetowe kursy z zarządzania danymi badawczymi
W mijającym roku kontynuowaliśmy intensywne działania edukacyjne i szkoleniowe, między innymi tworząc na zlecenie Narodowego Centrum Nauki internetowe kursy z zarządzania danymi badawczymi. Kursy typu MOOC zostały udostępnione na platformie Navoica w październiku i cieszą się dużą popularnością wśród naukowców i data stewardów. Do tej pory zapisało się na nie prawie 2800 osób.
Dwa kursy są przeznaczone dla naukowców, którzy na co dzień pracują z danymi badawczymi. Mają na celu przekazanie uczestnikom wszechstronnej wiedzy na temat zarządzania danymi oraz wykształcenie umiejętności i kompetencji pozwalających na wykorzystanie tej wiedzy w praktyce, czyli sprawne zarządzanie danymi podczas realizacji projektów badawczych. Kursy dostępne są na poziomie podstawowym i średnio zaawansowanym.
Kolejne dwa kursy przeznaczone są dla data stewardów, którzy wspierają naukowców w zarządzaniu danymi badawczymi. Ich uczestnicy poznają najważniejsze zadania data stewardów oraz umiejętności niezbędne do ich realizacji, a także sposoby na usprawnienie zarządzania danymi w projektach i instytucjach naukowych. Również kursy dla data stewardów dostępne są na poziomie podstawowym i średnio zaawansowanym.
W procesie tworzenia kursów przygotowaliśmy wiele materiałów tekstowych i prezentacji multimedialnych, przeprowadziliśmy rozmowy z ekspertkami i ekspertami na co dzień zajmującymi się zagadnieniami istotnymi dla zarządzania danymi badawczymi, a także prowadziliśmy webinaria dla naukowców i data stewardów.
Na platformie Navoica staramy się również tworzyć przestrzeń do dyskusji na tematy związane z zarządzaniem danymi badawczymi oraz odpowiadać na pojawiające się pytania i wątpliwości.
Szkolenia z zakresu otwartej nauki
W 2023 roku organizowaliśmy również inne szkolenia dotyczące otwartej nauki, w większości w formie zdalnej. Przeprowadziliśmy m.in. 10 szkoleń z zakresu zarządzania danymi badawczymi, a także webinaria przybliżające działanie i obsługę Repozytorium Otwartych Danych oraz aspekty związane z przygotowaniem planu zarządzania danymi i udostępnianiem danych badawczych w sposób umożliwiający ich ponowne wykorzystanie. W sumie w szkoleniach wzięło udział ponad 1600 osób.
Projekty europejskie i działalność ekspercka
W mijającym roku byliśmy zaangażowani w szereg inicjatyw europejskich. ICM UW uczestniczyło w realizacji projektów OpenAIRE Nexus, FAIRCORE4EOSC, EOSC Future, SciLake i CRAFT-OA, rozwijających europejską infrastrukturę i usługi otwartej nauki w ramach EOSC i OpenAIRE. Kontynuowaliśmy prace w ramach grup zadaniowych EOSC Association, które wypracowują rozwiązania dla realizacji strategicznego planu badań i innowacji EOSC. Braliśmy też udział w pracach grupy eksperckiej Komisji Europejskiej National Points of Reference on Scientific Information.
ICM dla EOSC
Zbudowanie i wdrożenie infrastruktury wspomagającej dla EOSC, zapewniającej dostęp do bogatego portfolio danych zgodnych z zasadami FAIR i profesjonalnych, interoperacyjnych usług wysokiej jakości w zakresie obliczeń, przetwarzania, analizy i przechowywania danych - to cel zamówienia publicznego EOSC w programie Horyzont Europa. ICM UW znalazło się wśród zwycięzców przetargu. Konsorcjum Open Science Agora, do którego należymy, ma zapewnić profesjonalnie zarządzane usługi dla podstawowych komponentów węzła EOSC EU.