Polityki dot. danych badawczych
Narodowe Centrum Nauki
Narodowe Centrum Nauki wprowadziło wymóg sporządzania planów zarządzania danymi badawczymi w 2019 roku.
Wymogi w zakresie planu zarządzania danymi badawczymi:
- na etapie składania wniosku wymagane jest sporządzenie planu zarządzania danymi badawczymi, który podlega ocenie opisowej;
- plan zarządzania danymi jest bezpośrednio związany z planem badawczym, w trakcie realizacji projektu może podlegać zmianom, nie ma obowiązku informowania Narodowego Centrum Nauki o zmianach i aktualizacjach;
- na etapie oceny raportu końcowego plan zarządzania danymi podlega eksperckiej ocenie merytorycznej, jeśli plan będzie niekompletny to zostanie odesłany do uzupełnienia lub korekty.
Wymogi w zakresie udostępniania danych badawczych:
- dane powiązane (podstawowy zestaw danych) z opublikowanymi artykułami powinny być udostępniane w otwartym repozytorium,
- tam gdzie to możliwe, dane badawcze powinny być udostępniane zgodnie z warunkami licencji Creative Commons Public Domain (licencja CC0),
- dane powinny być udostępnanie zgodnie ze standardami cytowania danych zawartych w Declaration of Data Citation Principles by FORCE 11 oraz na zasadach zawartych w TOP Guidelines,
- wszystkie publikowane metadane muszą spełniać wytyczne podane przez OpenAIRE i zawierać adnotację o finansowaniu ze środków projektu (Narodowe Centrum Nauki, numer projektu),
- w pozostałym zakresie o udostępnieniu decyduje badacz mając na uwadze ograniczenia formalno-prawne lub inne wskazane w uzasadnieniu.
Źródła:
- Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełnienia PLANU ZARZĄDZANIA DANYMI w projekcie badawczym [pdf]
- Plan zarządzania danymi badawczymi - najczęściej zadawane pytania [online]
- Polityka Narodowego Centrum Nauki dotycząca otwartego dostępu do publikacji [pdf]
- Zakładka Otwarta nauka na stronie Narodowego Centrum Nauki [online]
Komisja Europejska, program Horyzont 2020
W ramach programu Horyzontu 2020 kwestie związane z zarządzaniem i udostępnianiem danych badawczych reguluje Open Research Data Pilot, którym od 2017 roku objęte są domyślnie wszystkie obszary tematyczne (ale nie wszystkie instrumenty).
Wymogi w zakresie planu zarządzania danymi badawczymi:
- sporządzenie pierwszej wersji planu zarządzania danymi badawczymi w ciągu 6 miesięcy od rozpoczęcia realizacji projektu;
- należy aktualizować plan zarządzania danymi, kiedy wystąpią istotne zmiany oraz przed okresowymi ocenami, a jeżeli takie nie są planowane podczas realizacji projektu, to przed oceną końcową.
Wymogi w zakresie udostępniania danych badawczych:
- ogólna zasada udostępniania danych badawczych: as open as possible, as closed as necessary;
- otwarty dostęp powinien być zapewniony do tych danych, które stanowią podstawę opublikowanych wyników;
- grantobiorcy są zachęcani do udostępnienia danych wykraczających poza obowiązkowy zakres;
- w uzasadnionych wypadkach możliwa jest rezygnacja (opt-out) z udziału w Open Research Data Pilot, która skutkuje częściowym lub całkowitym uchyleniem obowiązku udostępniania danych badawczych;
- z opcji opt-out skorzystać można na każdym etapie (zarówno przed podpisaniem umowy grantowej, jak i później), decyzja ta nie jest brana pod uwagę w ocenie projektu.
Źródła:
- Guidelines to the Rules on Open Access to Scientific Publications and Open Access to Research Data in Horizon 2020 [pdf]
- Guidelines on FAIR Data Management in Horizon 2020 [pdf]
Komisja Europejska, program Horyzont Europa
W ramach programu Horyzont Europa obowiązkowe jest odpowiedzialne zarządzanie danymi zgodnie z zasadami FAIR. Obejmuje to zaplanowanie zarządzania danymi badawczymi oraz otwarte udostępnianie danych według ogólnej zasady as open as possible, as closed as necessary.
Wymogi w zakresie planu zarządzania danymi badawczymi:
- sporządzenie planu we wszystkich projektach, w których dane są wytwarzane bądź ponownie wykorzystywane;
- złożenie planu zarządzania danymi badawczymi w terminie wskazanym w umowie grantowej (zwykle w ciągu 6 miesięcy od rozpoczęcia realizacji projektu);
- aktualizowanie planu zarządzania danymi, kiedy wystąpią istotne zmiany oraz w połowie realizacji projektu (jeżeli trwa dłużej niż 12 miesięcy) i przed końcową oceną.
Wymogi w zakresie udostępniania danych badawczych:
- deponowanie danych w zaufanym repozytorium tak szybko jak to możliwe bądź w terminach określonych w planie zarządzania danymi;
- deponowanie danych powiązanych z publikacjami naukowymi najpóźniej do dnia publikacji i w sposób zgodny ze standardami przyjętymi przez społeczność naukową;
- zapewnienie otwartego dostępu zgodnie z zasadą as open as possible, as closed as necessary;
- udostępnienie danych badawczych z wykorzystaniem licencji CC BY lub CC0 bądź równoważnych;
- zamieszczenie w repozytorium informacji o innych rezultatach bądź narzędziach i instrumentach potrzebnych do weryfikacji bądź ponownego wykorzystania danych;
- opracowanie metadanych zgodnie z zasadami FAIR i udostępnianie ich z wykorzystaniem licencji CC0 bądź równoważnej.
W programie Horyzont Europa uwzględniono ponadto sytuacje zagrożenia publicznego, w których na żądanie instytucji przyznającej środki, należy zapewnić natychmiastowy otwarty dostęp do wszystkich wyników badań na otwartych licencjach lub, jeśli mają zastosowanie wyjątki, dostęp na sprawiedliwych i uzasadnionych warunkach dla osób prawnych, które potrzebują wyników badań, aby zaradzić sytuacji kryzysowej.
W niektórych programach bądź konkursach wskazane mogą być dodatkowe wymogi.
Dodatkowe informacje znaleźć można w dokumentach udostępnionych przez Komisję Europejską.
Źródła:
- Annotated Model Grant Agreement [pdf]
- Horizon Europe Programme Guide [pdf]
- Wzór planu zarządzania danymi badawczymi [docx]