Aktualności

Serdecznie zapraszamy na warsztaty zarządzania danymi badawczymi (Research Data Management; RDM), które odbędą się w poniedziałek, 22 czerwca 2015, w godzinach 10:30-16:00 w Warszawie (ICM UW, ul. Prosta 69, V p., sala 538). Warsztaty poprowadzi Kevin Ashley, dyrektor Digital Curation Centre (DCC) – brytyjskiego centrum kompetencji w zarządzaniu informacją cyfrową, które prowadzi działania edukacyjne w dziedzinie zarządzania danymi badawczymi dla całej brytyjskiej społeczności akademickiej. W czasie warsztatów omówione zostaną następujące tematy: – Korzyści z prawidłowego zarządzania danymi badawczymi – Jak przygotować Plan Zarządzania Danymi (Data Management Plan; DMP)? – Kwestie prawne związane z danymi badawczymi i z licencjonowaniem danych – Jak wybrać i przygotować dane do udostępnienia? – Wymagania instytucji finansujących badania, w tym Pilotaż Otwartych Danych Badawczych w programie Horyzont 2020 Warsztaty będą się składać zarówno z zajęć teoretycznych, jak i z praktycznych ćwiczeń. Będą prowadzone w języku angielskim. Warsztaty są przeznaczone dla aktywnych badaczy ze wszystkich dziedzin nauki i na różnych szczeblach kariery naukowej. Zapraszamy też osoby, które wspierają innych badaczy w obróbce i analizie danych naukowych (np. członków zespołów informatycznych w jednostkach naukowych). Zachęcamy uczestników do przynoszenia własnych danych badawczych, z których będziemy korzystać w trakcie ćwiczeń praktycznych. Wszystkich zainteresowanych prosimy o rejestrację przez formularz zgłoszeniowy. Warsztaty są bezpłatne. Liczba miejsc jest ograniczona; o przyjęciu na warsztaty decydować będzie kolejność zgłoszeń.

Wydawanie czasopisma naukowego wymaga podjęcia decyzji dotyczących uregulowań kwestii prawnoautorskich przez wydawcę i autora. Często praktykowane jest przenoszenie praw majątkowych do artykułu na wydawcę, co jednak pozbawia autora możliwości swobodnego samodzielnego korzystania z jego własnego artykułu. Tymczasem są inne możliwości skutecznego pozyskania praw do opublikowania tekstu przy jednoczesnym zagwarantowaniu autorowi wykorzystania możliwości jakie otwiera współczesna komunikacja.  Niewielkie zmiany w praktyce wydawców mogą sprawić, że zarówno autorzy, jak i wydawcy będą mogli legalnie szeroko rozpowszechniać artykuły, zgodnie z obecnie przyjętymi zwyczajami (np. udostępniać w otwartych repozytoriach, albo na portalach społecznościowych takich jak Academia.edu czy ResearchGate). Tematy te były dyskutowane 19 maja 2015 r. w czasie szkolenia “Prawne aspekty wydawania czasopisma naukowego – perspektywa otwartego dostępu”. Szkolenie w Pałacu Kazimierzowskim na kampusie głównym Uniwersytetu Warszawskiego poprowadził dr Krzysztof Siewicz, specjalista od prawa autorskiego. Ponad 80 uczestników reprezentowało instytucje wydające periodyki naukowe z różnych dyscyplin w całym kraju. Wiele osób poruszało nieraz szczegółowe problemy. Szkolenie przybrało dzięki temu postać żywiołowej niekiedy dyskusji.   Spośród proponowanych wariantów skutecznego uregulowania kwestii prawnoautorskich dr Siewicz omawiał przede wszystkim udzielenie przez autora wydawcy licencji niewyłącznej z możliwością dalszego sublicencjonowania (wystarcza do tego odpowiednio napisany formularz na stronie czasopisma) lub przeniesienie pełni praw majątkowych do utworu na wydawcę przy równoczesnym udzieleniu licencji zwrotnej, w której wydawca udziela autorowi zgody na dalsze rozpowszechnianie treści, np. poprzez zdeponowanie w repozytorium. W tym drugim wariancie potrzebna jest umowa w formie pisemnej z odpowiednimi postanowieniami. Oba warianty pozwalają również na zastosowanie licencji Creative Commons. W serwisie PON będziemy informować o następnych szkoleniach organizowanych z myślą o wydawcach czasopism.

W dniach 7-8 maja 2015 r. eksperci Platformy Otwartej Nauki ICM UW prowadzili w Narodowym Centrum Nauki szkolenia na temat otwartego dostępu do publikacji naukowych. W czterech sesjach uczestniczyło 50 pracowników NCN. Każda sesja składała się z dwóch bloków tematycznych. Pierwszy, prowadzony przez Lidię Stępińską-Ustasiak i Michała Starczewskiego, miał na celu przedstawienie otwartego dostępu na świecie i w Polsce, w tym perspektyw naukowców, instytucji naukowych i instytucji finansujących badania. Omówione zostały również różnice między zieloną (bezpłatną dla autora) i złotą (czasem związaną z wysoką opłatą po stronie autora) drogą otwartego dostępu. Ważnym elementem tej części szkolenia był przegląd polityk otwartości wprowadzanych w różnych instytucjach naukowych i finansujących badania w USA i Europie. Podsumowanie stanu otwartości w Polsce pozwoliło pokazać obecną sytuację: wiele treści jest udostępnianych w sposób otwarty, a sami naukowcy wspierają i realizują otwarte modele, chociaż nie zawsze są tego świadomi. Drugi blok tematyczny, poprowadzony przez dr. Krzysztofa Siewicza, poświęcony był kwestiom prawnym. Uczestnicy zastanawiali się nad prawnymi aspektami wdrożenia polityki otwartości w instytucji finansującej badania oraz nad tym, co trzeba wziąć pod uwagę, by zobowiązanie do otwartego udostępniania było skuteczne. Organizatorem szkoleń było Centrum Cyfrowe. Projekt: Polska, a odbyło się ono dzięki wsparciu projektu FOSTER, oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. ICM UW jest polskim partnerem FOSTER.

Pełna realizacja potencjału otwartego dostępu wymaga usuwania ograniczeń swobód użytkownika. W odniesieniu do ograniczeń wynikających z prawa autorskiego od jakiegoś czasu stosuje się standardowe licencje, do których zaliczają się zwłaszcza licencje Creative Commons. Wykorzystują one tradycyjne mechanizmy prawa autorskiego tak, aby swoboda użytkownika była największa jak to możliwe, pozostawiając jednocześnie twórcom szeroki wachlarz uprawnień. Praktyka stosowania licencji wykształciła szereg konstrukcji, w ramach których się one pojawiają, niejednokrotnie o charakterze zarobkowym, choć same licencje udzielane są nieodpłatnie. Ocena, dobór i zaprojektowanie takich konstrukcji to coraz częściej zadanie prawników, i to nie tylko takich, którzy specjalizują się w prawie autorskim - otwarte licencje zaczynają towarzyszyć naprawdę różnorodnym projektom. W odpowiedzi na wynikającą z tego stanu rzeczy potrzebę specjalistycznej prawniczej wiedzy, Krzysztof Siewicz z zespołu PON przeprowadził szkolenie dla radców prawnych. Szkolenie odbyło się 4 maja w siedzibie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, w ramach "poniedziałków radcowskich" i miało tytuł "Otwarte licencje Creative Commons w praktyce". Dr Siewicz, radca prawny, przedstawił konstrukcję otwartych licencji oraz podstawowe modele ich wykorzystania w praktyce. Wyjaśnił zakres obowiązków licencjobiorców i wskazał na podstawowe wynikające z tego konsekwencje, w szczególności na płaszczyźnie odpowiedzialności stron. Uczestnicy byli zainteresowani tym, w jaki sposób włączać licencje Creative Commons w szersze spektrum relacji prawnych, w jakich funkcjonują ich klienci. Padały też pytania szczegółowe, np. na temat skutków zawartego w licencjach CC wyłączenia odpowiedzialności w kontekście ewentualnej dobrej wiary licencjobiorcy. W najbliższych tygodniach w ramach działań Platformy Otwartej Nauki obędą się dwa kolejne szkolenia, które poprowadzi Krzysztof Siewicz: "Prawne aspekty wydawania czasopisma naukowego – perspektywa otwartego dostępu" (19 maja) oraz "Otwarty dostęp do publikacji naukowych – aspekty prawne" (1 czerwca).  Na pierwsze z nich zapraszamy wydawców czasopism naukowych, na drugie - organizowane we współpracy z Okręgową Izbą Radców Prawnych w Warszawie - radców prawnych jednostek naukowych, wydawnictw naukowych oraz instytucji finansujących badania naukowe.

27 kwietnia 2015 r. w siedzibie ICM UW odbyły się zorganizowane przez Platformę Otwartej Nauki warsztaty “Polskie repozytoria naukowe - wyzwania i szanse”. Spotkanie zgromadziło prawie 40 osób z całej Polski, odpowiedzialnych za prowadzenie repozytoriów. Warsztaty rozpoczęły się od webinarium „Enhancing the feedback loop: adding context to your scholarly platform”, podczas którego Ben McLeish z Altmetric przedstawił sposób działania alternatywnych metod oceny wpływu publikacji naukowych poprzez śledzenie obiegu informacji o nich w Internecie. “Zyski z dobrze rozwijającego się repozytorium uczelnianego” były tematem wystąpienia  Małgorzaty Rychlik z poznańskiego Repozytorium AMUR. Na przykładzie prac wybranych naukowców z Uniwersytetu Adama Mickiewicza omówiła ona wpływ udostępniania publikacji w repozytorium na wzrost cytowań. Podkreślała, że korzyści z takiego udostępniania dotyczą nie tylko samych autorów, ale również całej instytucji naukowej, która staje się lepiej widoczna w sieci, a przez to bardziej rozpoznawalna w światowej społeczności akademickiej. Lidia Mikołajuk i Aleksandra Brzozowska z Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego w prezentacji “Naukowcu! Wyjdź z szuflady, czyli jak komunikować korzyści z deponowania w repozytorium” przedstawiły zarówno korzyści z deponowania dla naukowców i instytucji naukowej, jak i realizowane przez siebie działania promocyjne dotyczące otwartego dostępu. Marta Hoffman-Sommer z Platformy Otwartej Nauki przekonywała do rejestrowania repozytoriów w OpenAIRE - europejskiej infrastrukturze otwartego dostępu. Ostatnie wystąpienie należało do Małgorzaty Rychlik (AMUR) i Dominika Purchały (Otwarte Repozytorium Nauk Historycznych Lectorium) i stanowiło otwarcie dyskusji. W prezentacji Koncepcji powołania organizacji stowarzyszającej polskie repozytoria naukowe zaproponowano utworzenie nieformalnej koalicji repozytoriów naukowych. Koalicja taka miałaby na celu przede wszystkim wypracowanie wspólnych standardów, a także upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie tworzenia i prowadzenia repozytoriów, takich jak np. odpowiednie standardy metadanych i protokoły ich wymiany, które zapewnią interoperacyjność i widoczność polskich repozytoriów w europejskiej i światowej sieci. Proponowane cele nie ograniczają się do kwestii związanych z infrastukturą; obejmują również ważną dla środowiska wymianę doświadczeń, współpracę i integrację. Ożywiona dyskusja pokazała potrzebę funkcjonowania forum wymiany poglądów i doświadczeń związanych z prowadzeniem repozytoriów. Wśród wielu wątków pojawiło się kilka o fundamentalnym znaczeniu: udostępnianie tej samej treści w wielu miejscach, znaczenie repozytoriów instytucjonalnych i dziedzinowych, stabilność i bezpieczeństwo danych nie tylko w perspektywie kilkuletniej, ale i długofalowej. Pojawiły się również pytania natury technicznej (np. o różnice między wersjami oprogramowania DSpace), które znajdą zapewne rozwinięcie na forum użytkowników DSPace. Zdecydowano o utworzeniu listy mailingowej osób zainteresowanych współpracą w ramach nowej koalicji. Zainteresowani dołączeniem do listy mogą zgłosić się do Dominika Purchały.

Warszawska edycja seminarium "Jak zwiększyć zasięg i wpływ czasopisma naukowego" była pod względem liczby uczestników największą z dotychczasowych. Spotkanie, które odbyło się 20 kwietnia 2015 r. w Pałacu Kazimierzowskim na kampusie głównym Uniwersytetu Warszawskiego, zgromadziło ponad 115 przedstawicieli wydawców i redakcji czasopism naukowych, z wielu dyscyplin naukowych. O żywym zainteresowaniu możliwościami, jakie daje wydawcom Biblioteka Nauki, świadczą deklaracje chęci nawiązania współpracy i udostępnienia kolejnych czasopism w zbiorach serwisu. Było to trzecie seminarium z tego cyklu: po poznańskim, które miało miejsce 16 grudnia 2014 r. i łódzkim, przeprowadzonym 16 marca 2015 r. W oparciu o doświadczenia z Łodzi i Poznania program spotkania w Warszawie został poszerzony o tematykę związaną z narzędziami prawnymi wspierające zwiększanie zasięgu i wpływu czasopism naukowych. Pierwsza część seminarium poświęcona była przemianom, jakie obserwujemy w praktyce dystrybucji treści naukowych, narzędziom prawnym oraz rozwiązaniom przyjmowanym przez wydawców w Polsce w odpowiedzi na zachodzące zmiany. Wystąpienia: Komunikacja naukowa – nowe możliwości dystrybucji treści - Lidia Stępińska-Ustasiak, PON, ICMNarzędzia prawne wspierające zwiększanie zasięgu i wpływu czasopism naukowych - dr Krzysztof Siewicz, PON, ICMBiblioteka Nauki – największa polska kolekcja otwartych czasopism naukowych - Michał Starczewski, PON, ICMOtwarty dostęp a widoczność, cytowalność i wpływ czasopism - Lidia Derfert-Wolf, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy i Dorota Buzdygan, Politechnika Krakowska W drugiej części seminarium wydawcy mieli okazję zapoznać się szczegółowo z zasadami funkcjonowania Biblioteki Nauki i tworzących ją baz czasopism.   Zasady udostępniania czasopism w Bibliotece Nauki - Maciej Strybel, PON, ICM Prezentacje baz: AGRO - Mariusz Polarczyk, dyrektor biblioteki, Uniwersytet Przyrodniczy w PoznaniuBazTech - Lidia Derfert-Wolf, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy i Dorota Buzdygan , Politechnika KrakowskaCEJSH - Michał Starczewski, PON, ICMDML-PL - Katarzyna Zamłyńska, ICMPSJD - Roman Bogacewicz, ICM

Zielona droga otwartego dostępu odgrywa w Polsce coraz ważniejszą rolę: co roku powstaje kilka nowych repozytoriów, a istniejące wzbogacają swoje zasoby o nowe treści naukowe, takie jak artykuły, raporty, książki, doktoraty czy materiały konferencyjne. Dla dalszego rozwoju otwartości w nauce ważne jest, aby gromadzone przez repozytoria materiały były widoczne, łatwe do odnalezienia i aby systematycznie zwiększały swój zasięg. Zapraszamy na szkolenie online, którego tematem będzie indeksowanie repozytoriów w Google Scholar. Omówione zostaną zarówno kwestie dotyczące zasobów repozytoriów, jak i instrastruktury. Szkolenie będzie okazją do uzyskania odpowiedzi na pytania dotyczące widoczności treści gromadzonych przez repozytoria. Wydarzenie skierowane jest zarówno do osób zajmujących się rozwojem repozytoriów, redaktorów, jak i developerów odpowiadających za infrastrukturę repozytoryjną. Szkolenie poprowadzi Anurag Acharya z Google, jednen z założycieli serwisu Google Scholar. Prowadzone będzie w języku angielskim. Udział jest bezpłatny. Odbędzie się 13 maja 2015, w godzinach 17.30 - 18.30 czasu środkowoeuropejskiego. Zapraszamy do rejestracji przez formularz zgłoszeniowy. Zarejestrowane osoby otrzymają link, który umożliwi im udział w wydarzeniu.

Centrum Informacji Naukowej Dolnośląskiej Szkoły Wyższej organizuje konferencję na temat otwartych modeli komunikacji naukowej w uczelniach akademickich. Wydarzenie skierowane jest przede wszystkim do pracowników naukowych i dydaktycznych oraz autorów publikacji naukowych. Celem konferencji jest dyskusja nad budowaniem polityki otwartości w uczelni akademickiej. Dyskusji będzie towarzyszyć prezentacja korzyści, jakie dostrzegają autorzy udostępniający swoje prace w sposób otwarty oraz jakie wynikają z analiz liczby odwiedzin i cytowań publikacji. Zostanie również omówiona rola repozytorium uczelnianego jako narzędzia upowszechniania dorobku naukowego. W dyskusji niezbędna jest wiedza o aktualnej polityce naukowej na różnych poziomach (lokalnym, krajowym i międzynarodowym). Zostaną przedstawione dokumenty świadczące o włączeniu otwartych modeli publikowania jako sposobu upowszechniania rezultatów projektów badawczych finansowanych ze środków publicznych.   Konferencję zakończy debata "Otwarte modele komunikacji naukowej w uczelni akademickiej", w której wezmą udział: prof. DSW dr hab. Bogusława Dorota Gołębniak, Wojciech Fenrich (Platforma Otwartej Nauki, Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego), Lidia Stępińska-Ustasiak (Platforma Otwartej Nauki, Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego) oraz Małgorzata Rychlik (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).   Konferencja została objęta patronatem Platformy Otwartej Nauki oraz serwisu Otwarta Nauka.   Wydarzenie odbędzie się 24 kwietnia 2015 roku, w Centrum Konferencyjnym DSW, Wrocław, ul. Strzegomska 55. Szczegóły programu i formularz rejestracyjny dostępne są na stronie wydarzenia.    

Wydawanie czasopisma naukowego wymaga od strony prawnej przede wszystkim odpowiedniego uregulowania kwestii praw autorów artykułów. Ale uzyskanie od autora prawidłowej zgody na publikację to w obecnej rzeczywistości jedynie minimum, nawet jeżeli zgoda ta obejmuje nie tylko wydanie drukiem, ale też publikację cyfrową. W celu sprostania wyzwaniom nowoczesnej komunikacji naukowej, wydawca czasopisma powinien w swoich umowach z autorami uwzględniać kwestię obecności publikacji w rozmaitych zewnętrznych serwisach – w tym w bibliotekach, bazach i repozytoriach cyfrowych, w których swoje publikacje umieszczają nie tylko wydawcy, ale też i sami autorzy. Standardem jest już udostępnianie prac w otwartym dostępie, na tzw. zielonej lub złotej drodze. Wydawca powinien jasno określić swoje cele w tym zakresie i odpowiednio przełożyć je na postanowienia umów z autorami. W trakcie szkolenia wyjaśnimy podstawowe zasady formułowania umów z autorami, a także wybrane kwestie szczegółowe, takie jak prawa na poszczególnych etapach procesu wydawniczego, publikacje wieloautorskie, licencje Creative Commons i możliwości uwzględnienia ich w umowach z autorami, oraz wiele innych. Szkolenie poprowadzi dr Krzysztof Siewicz, który specjalizuje się w prawnych aspektach przetwarzania informacji. Poświęcił im wiele publikacji, w tym wydaną w cyklu "Biblioteka CeON" książkę "Otwarty dostęp do publikacji naukowych – kwestie prawne". Jest również jednym z autorów raportu "Otwarta nauka w Polsce 2014. Diagnoza", opracowanego w ramach działań Platformy Otwartej Nauki. Szkolenie odbędzie się 19 maja 2015 roku w godz. 11:00-14:30 w Pałacu Kazimierzowskim (sala im. J. Brudzińskiego), ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 w Warszawie. Udział w szkoleniu jest bezpłatny. Zapraszamy do rejestracji poprzez formularz zgłoszeniowy. Z powodu dużego zainteresowania, z każdej instytucji możliwy będzie udział co najwyżej dwóch osób. Rejestracja będzie otwarta do 11 maja lub wyczerpania limitu miejsc.  

Kolejne seminarium dla wydawców i redaktorów z cyklu “Jak zwiększyć zasięg i wpływ czasopisma naukowego?” odbędzie się w Warszawie. Poświęcone będzie nowym modelom dystrybucji treści naukowych, wspierającym zwiększanie zasięgu i widoczności publikacji. Komunikacja naukowa zmienia się niezwykle szybko, a środowisko akademickie zyskuje nowe narzędzia pozyskiwania i udostępniania wiedzy. Dynamicznie rośnie ilość treści naukowych, dlatego o ich dotarciu do odbiorcy i cytowaniach decyduje widoczność w sieci. Dlatego celem spotkania jest odpowiedź na pytanie, jak czasopisma naukowe mogą skorzystać z możliwości i szans, które otwierają przed nimi cyfrowe formy dystrybucji treści i komunikacji naukowej. Podczas seminarium przedstawione zostaną narzędzia, które dzięki polskim bazom czasopism oraz Bibliotece Nauki są do dyspozycji wydawców i redakcji. Organizatorem spotkania w Warszawie jest Platforma Otwartej Nauki działająca w ramach ICM UW. Program: 11.00–11.10 Wprowadzenie11.10–11.30 Komunikacja naukowa – nowe możliwości dystrybucji treści11.30–11.50 Narzędzia prawne wspierające zwiększanie zasięgu i wpływu czasopism naukowych11.50–12.10 Biblioteka Nauki – największa polska kolekcja otwartych czasopism naukowych12.10–12.30 Otwarty dostęp a widoczność, cytowalność i wpływ czasopism12.30–13.00 Przerwa kawowa13.00–13.20 Zasady udostępniania czasopism w Bibliotece Nauki13.20–14.00 Prezentacja baz czasopism14.00–14.30 Dyskusja Seminarium będzie miało miejsce 20 kwietnia 2015 w sali im. J. Brudzińskiego w Pałacu Kazimierzowskim przyul. Krakowskie Przedmieście 26/28 w Warszawie (główny kampus Uniwersytetu Warszawskiego). Prosimy o potwierdzenie obecności do dnia 13 kwietnia 2015 r. na adres Michała Starczewskiego.