Podsumowanie roku 2024
- 7.01.2025
Zapraszamy do zapoznania się z krótkim podsumowaniem działalności Platformy Otwartej Nauki w 2024 roku.
Serwisy i zasoby otwartej nauki
Ekosystem prowadzonych przez nas serwisów udostępniających otwarte zasoby wzbogacił się w 2024 roku o kolejny element. Do grupy repozytoriów danych badawczych dołączył instytucjonalny serwis Uniwersytetu Warszawskiego Dane Badawcze UW, a zespół ICM UW już pracuje nad przygotowaniem kolejnego – obok Repozytorium Danych Społecznych RDS i repozytorium danych krystalograficznych MX-RDR – repozytorium dziedzinowego. W pierwszym roku funkcjonowania serwisu Dane Badawcze UW zgromadzono w nim ponad 500 zbiorów danych badawczych, co czyni go użytecznym źródłem zasobów dla naukowców, dydaktyków, studentów i społeczności pozaakademickiej.
Repozytorium Otwartych Danych RepOD, prowadzone przez ICM UW i stanowiące element infrastruktury instytucjonalnej wielu polskich jednostek naukowych, w tym roku będzie obchodzić dziesiątą rocznicę powstania. W roku 2024 RepOD rozwijał się bardzo dynamicznie: zarówno liczba udostępnianych zbiorów danych, jak i liczba kolekcji instytucjonalnych w serwisie niemal się podwoiły. W lutym liczba zbiorów wynosiła 1 000; z końcem roku przekroczyła 1 900. Wszystkie instytucje, które chciałyby nieodpłatnie prowadzić własne kolekcje w repozytorium RepOD, są proszone o kontakt telefoniczny lub mailowy: 22 874 94 59, This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. .
W ubiegłym roku w serwisie Biblioteka Nauki znacznie wzrosła liczba czasopism oznaczonych jako diamentowe – jest ich już 367. Liczba nowych artykułów to 34 719, a nowych książek i rozdziałów – 1 323. Do zasobów gromadzonych na platformie coraz więcej użytkowników dociera już nie tylko z Google czy Google Scholar, lecz także z multiwyszukiwarek, takich jak np. Integro.
Wśród najaktywniejszych wydawców czasopism w serwisie w ubiegłym roku znalazły się Wydawnictwo Adam Marszałek, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego i Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, zaś wśród wydawców książek – Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej i Akademia Bialska im. Jana Pawła II. W sprawach związanych z dołączeniem do grona wydawców udostępniających publikacje w Bibliotece Nauki można kontaktować się mailowo: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. .
Biblioteka Nauki jest od niedawna jedynym serwerem archiwów licencyjnych zasobów Wirtualnej Biblioteki Nauki. Archiwa te obejmują czasopisma Elsevier, Springer i Wiley oraz książki Springer. Są dostępne dla instytucji uczestniczących w licencjach krajowych. Zgromadzono ponadto ograniczone archiwa z licencji konsorcyjnych ACS i IEEE dostępne dla byłych uczestników konsorcjów, którzy nie mają już dostępu do serwerów wydawców. Informacje o zakresie poszczególnych archiwów i prawach dostępu są podane w informatorze o licencjach WBN.
W roku 2024 swoją premierę miała nowa wersja serwisu, który jako Repozytorium CeON przez 13 lat służył polskim naukowcom ze wszystkich dziedzin do udostępniania w sposób otwarty artykułów, książek, materiałów konferencyjnych, raportów, rozpraw doktorskich i innych tekstów naukowych. Repozytorium Otwartych Publikacji Naukowych OPEN jest oparte na oprogramowaniu DSpace 7.6. Zostało wzbogacone o nowe funkcje przeglądania, wyszukiwania i identyfikacji udostępnionych publikacji i ich autorów oraz zoptymalizowane pod kątem urządzeń mobilnych, a także zyskało nową, przyjazną i przystępną szatę graficzną.
Szkolenia z otwartości
Korzystanie z prowadzonych przez ICM UW repozytoriów jest bezpłatne zarówno dla instytucji, jak i indywidualnych użytkowników. Każdej osobie udostępniającej dane badawcze lub publikacje zapewniane jest wsparcie merytoryczne i techniczne. Stale oferowane są szkolenia z zakresu zarządzania danymi badawczymi, otwartego publikowania i obsługi repozytoriów; konsultacje w kwestiach związanych z narzędziami i oprogramowaniem oraz politykami otwartości; warsztaty i prezentacje dostosowane do potrzeb odbiorców. Informacje na temat oferty szkoleń dotyczących otwartej nauki i data stewardship można uzyskać mailowo: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. .
Zespół Platformy Otwartej Nauki w 2024 roku przeprowadził 45 szkoleń dotyczących otwartej nauki i zarządzania danymi badawczymi dla użytkowników zewnętrznych oraz wiele szkoleń dla współpracujących z PON instytucji. W czerwcu zakończyła się pierwsza edycja przygotowanych przez PON na zlecenie Narodowego Centrum Nauki internetowych kursów z zarządzania danymi badawczymi, które były dostępne na platformie NAVOICA od października 2023 r. Kursy cieszyły się dużym zainteresowaniem naukowców i data stewardów – liczba zapisów na nie przekroczyła 5 tysięcy. Dostępna jest już kolejna edycja kursów, którą na podstawie materiałów z pierwszej edycji przygotowało NCN.
EOSC i OpenAIRE
W 2024 roku ICM UW było również zaangażowane w tworzenie rozwiązań dla otwartej nauki na poziomie europejskim. Jako członek konsorcjum Open Science Agora ICM uczestniczyło w budowaniu EOSC EU Node – europejskiego węzła powstającej federacji EOSC, który miał premierę w ubiegłym roku. Infrastrukturę EOSC współtworzono również w ramach projektów INFRAEOSC: CRATF-OA, EOSC Beyond, FAIRCORE4EOSC, OSTrails oraz SciLake. ICM koordynowało członkostwo Uniwersytetu Warszawskiego w EOSC Association i OpenAIRE AMKE oraz brało aktywny udział w toczonych coraz intensywniej dyskusjach na temat przyszłości otwartej nauki w Europie.
Informacje o otwartej nauce
W 2025 roku Platforma Otwartej Nauki zachęca do dzielenia się informacjami o lokalnych działaniach w obszarze otwartej nauki.
Zespół PON będzie informował o organizowanych wydarzeniach i inicjatywach oraz o przyjmowanych i realizowanych w polskich instytucjach rozwiązaniach i dobrych praktykach, a także zamieszczał opinie i komentarze na tematy związane z otwartą nauką. Podsumowanie najważniejszych treści będzie prezentowane w comiesięcznym newsletterze.
Informacje i materiały na tematy związane z szeroko pojętą otwartością nauki można przekazywać mailowo, telefonicznie i za pośrednictwem Facebooka: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. , 22 874 94 59, facebook.com/PlatformaOtwartejNauki.
