Podsumowanie roku 2020
- 30.12.2020
Rozwój otwartych zasobów naukowych
W roku 2020 powiększyły się zasoby Biblioteki Nauki, które rozwijamy we współpracy z bazami bibliograficznymi oraz wydawcami i redakcjami czasopism naukowych. Pod koniec ubiegłego roku w serwisie znajdowało się ponad 320 tys. pełnych tekstów artykułów z 1010 czasopism naukowych. Z końcem grudnia 2020 roku liczba artykułów przekroczyła 390 tys., a łączna liczba czasopism wynosi prawie 1140.
W Repozytorium CeON, które daje wszystkim polskim badaczom możliwość prostego i szybkiego umieszczenia prac naukowych w otwartym dostępie, znajduje się już ponad 17,5 tys. publikacji. Z serwisu skorzystało ponad 12 tys. autorów, którzy udostępnili m.in. artykuły, książki, doktoraty czy materiały konferencyjne.
Otwarte zasoby rozwijamy ponadto w serwisie Otwórz Książkę oraz w Repozytorium Otwartych Danych RepOD, w którym dostępnych jest ponad 120 zestawów danych badawczych. Prowadzimy też Agregator CeON, który działa jako wspólny punkt dostępu do zasobów polskich otwartych repozytoriów.
Nowe serwisy do udostępniania wyników badań
Rok 2020 był czasem wytężonej pracy nad projektami realizowanymi w ramach Poddziałania 2.3.1. Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.
W ramach projektu Platforma Polskich Publikacji Naukowych powstaje nowa platforma służąca do przechowywania i udostępniania publikacji. Znajdą się na niej czasopisma udostępniane obecnie w Bibliotece Nauki, książki z serwisu Otwórz Książkę w nowych formatach, a także zasoby pozyskane w ramach projektu. Platforma zostanie uruchomiona na początku roku 2021. Za realizację projektu odpowiada Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego.
W ramach projektu Dziedzinowe Repozytoria Otwartych Danych Badawczych już w połowie 2020 roku zostały udostępnione użytkownikom trzy repozytoria. Repozytorium Danych Społecznych (RDS) oraz Macromolecular Xtallography Raw Data Repository (MX-RDR) mają charakter dziedzinowy, natomiast nowa wersja Repozytorium Otwartych Danych RepOD to repozytorium ogólnego przeznaczenia, które pozwala na udostępnianie danych ze wszystkich dziedzin nauki. Z serwisów korzystać mogą wszyscy naukowcy, niezależnie od afiliacji. Za realizację projektu w ramach Uniwersytetu Warszawskiego odpowiadają Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego (lider) oraz Instytut Studiów Społecznych im. Roberta Zajonca. Partnerami projektu są Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Bierzemy też udział w realizacji projektu Udostępnianie cyfrowe zasobów polskich czasopism z nauk przyrodniczych i rolniczych w bazie AGRO, którego liderem jest Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. W projekcie prowadzona jest digitalizacja kilkudziesięciu tysięcy pełnych tekstów artykułów z archiwalnych numerów wybranych czasopism. Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego jako partner projektu rozwijało w jego ramach oprogramowanie do prowadzenia baz bibliograficznych YADDA.
Szkolenia z zakresu otwartej nauki
Równolegle do rozwoju infrastruktury, oprogramowania i zasobów organizujemy szkolenia z zakresu otwartej nauki. Z uwagi na pandemię COVID-19 większość tegorocznych szkoleń odbyła się w formie webinariów. Pozwoliło to na zwiększenie liczby uczestników, którzy mogli dołączyć do spotkań z dowolnego miejsca w Polsce i na świecie.
W ramach projektu Platforma Polskich Publikacji Naukowych organizowane są szkolenia dla wydawców i redaktorów czasopism naukowych. Przybliżają one publikowanie w otwartym dostępie, licencje Creative Commons, a także powstającą w ramach projektu platformę. W 2020 roku odbyło się jedno szkolenie stacjonarne oraz siedem webinariów; w sumie we wszystkich spotkaniach wzięło udział ponad 350 osób.
W ramach projektu Dziedzinowe Repozytoria Otwartych Danych Badawczych od marca tego roku co miesiąc odbywają się szkolenia z zarządzania danymi badawczymi dla badaczy, bibliotekarzy i pracowników wspierających naukowców w zarządzaniu danymi. W sumie w 10 szkoleniach wzięło udział ponad 600 osób.
Poza realizowanymi projektami w 2020 roku organizowaliśmy także inne szkolenia i webinaria m.in. w ramach Tygodnia Otwartego Dostępu czy we współpracy z instytucjami naukowymi zainteresowanymi wdrażaniem rozwiązań wspierających otwartą komunikację naukową. W ramach Krajowych Warsztatów Otwartego Dostępu OpenAIRE odbyły się spotkania dotyczące polityk otwartości w zakresie publikacji oraz danych badawczych.
Działania informacyjne i promocja otwartej nauki
Wiedzę na temat otwartego dostępu do publikacji i danych badawczych, a także istotnych inicjatyw i wydarzeń w Polsce i na świecie przekazujemy również w serwisie Otwarta Nauka. W tym roku uważnie śledziliśmy w szczególności rozwój Planu S, działania Narodowego Centrum Nauki w zakresie przyjęcia polityki otwartego dostępu oraz inne inicjatywy, takie jak przygotowania do programu Horyzont Europa, powstanie nowej platformy wydawniczej Open Research Europe czy rekomendacje UNESCO dotyczące otwartej nauki. W serwisie Otwarta Nauka ukazały się w tym roku wywiady z prof. Zbigniewiem Błockim, Dyrektorem Narodowego Centrum Nauki, prof. Johanem Rooryckiem, pełniącym rolę Open Access Championa w Koalicji S oraz z Wojciechem Murdzkiem, Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W promocji otwartej nauki i informowaniu o ważnych inicjatywach i wydarzeniach wykorzystujemy ponadto media społecznościowe oraz comiesięczny newsletter.